فلنج ها

فلنج چیست؟ فلنج یا بیرون بند، نوعی صفحه دیسک و دارای تعدادی سوراخ است که توسط سایر قطعات مانند پیچ و مهره باعث اتصال لوله، شیرآلات و قطعات ماشینی می شود. با توجه به محل مورد استفاده، می توان آن را از جنس مواد مختلف مانند آهن، فولاد، مس و برنج تولید کرد.

اگر برای اتصال دو لوله به یکدیگر، از روش جوشکاری استفاده کرده باشید، بعد از مدتی، جداسازی آن (به دلایل مختلف مانند سوراخ شدن یک لوله یا…) غیر ممکن است و کل اتصالات باید تعویض شوند. اما اگر برای وصل کردن دو قطعه از فلنج استفاده کنید، به راحتی قابل باز شدن و جداسازی هستند.

آب بندی بین دو فلنج به کمک قطعه ای به نام گسکت (آب بند) انجام می شود که برای مقاومت در برابر فشار بسیار مناسب است. امکان تعمیر اجزای پایپینگ، سهولت در زمان تعویض، اتصال امن و قابل اعتماد از جمله فواید استفاده از این محصول است.

مشخصات ابعادی فلنج چیست؟ ابعاد فلنج که یکی از مشخصات این محصول است، شامل سه پارامتر سایز، رده و کلاس بوده که هر کدام تعریف متفاوتی دارند.

سایز فلنج که متناسب با لوله هم سایز خود است، به صورت قراردادی تعیین می شود. این پارامتر قطر خارجی کف، قطر محل عبور سیال و قطر خارجی گلوی فلنج را مشخص می کند.

رده فلنج، عددی است که ضخامت دیوار و قطر داخلی قطعه را نشان می دهد. این عدد نیز باید متناسب با لوله متصل به فلنج باشد. این مقدار در فلنج گلودار و ساکت ولد متفاوت است؛ در واقع برای فلنج های گلودار نشان دهنده ضخامت لبه دیوار و قطر داخلی بوده، اما در فلنج دوم نمایشگر قطر داخلی است.

کلاس فلنج، مقدار تحمل فشار آن را نشان می دهد که هر چه بیشتر باشد، ضخامت کف و مقاومت نیز افزایش پیدا می کند. این کلاس در آیین نامه های متنوع، متفاوت اعلام می شود؛ بنابراین بهتر است ابتدا با انواع استانداردهای آن آشنا شوید. مثلا در استاندارد API حدودا 2000، 3000، 5000، 10000 و 15000 تعیین می شود.

انواع فلنج و کاربرد هر کدام فلنج ها بر اساس شکل ظاهری و کاربرد، انواع مختلفی در صنعت پایپینگ دارند که عبارتند از:

فلنج دنده ای یا رزوه ای (Threaded Flange)

اتصال این محصول به لوله، بدون جوشکاری و از طریق رزوه ماده به رزوه نر لوله انجام می شود. اتصالات لوله های 1، 3 و 5 لایه با ضخامت بالا، از طریق این نوع flange است. این قطعه برای استفاده در مواقعی که امکان جوشکاری کارگاهی وجود ندارد، بهترین گزینه است.

فلنج رینگ جوینت یا RTJ (Ring Type Joint Flanges)

شیارهای موجود بر روی این فلنج، باعث می شود تا آب بندی مناسب در دمای بیشتر از 400 درجه و فشار بالا، یعنی کلاس 600 به بالا صورت گیرد.

فلنج گلودار جوشی (Weld Neck Flange)

گردن مخروطی شکل متصل به مرکز، نشان دهنده این قطعه است و برای اتصال به لوله، به جوشکاری نیاز دارند. رده این نوع فلنج بیانگر ضخامت لبه دیواره و قطر داخلی آن است که بسته به سایز لوله انتخاب می شود.

فلنج گلو بلند جوشی یا LWN (Long Weld Neck Flange)

در واقع این قطعه همان فلنج گلودار است که قسمت طولی آن، بلندتر تولید می شود. کاربرد این قطعه بیشتر به عنوان نازل بشکه یا ستون تقطیر است که باید بر اساس استانداردهای ASME-B16.5 و ASME-B15.47 ساخته شود.

فلنج اسلیپون یا اسلیپان یا تخت (Slip On Flange)

این محصول را می توان پرکاربردترین انواع فلنج ها دانست که با جوشکاری، به لوله متصل می شود. در اسلیپون، قطر داخلی نسبت به قطر خارجی لوله بیشتر است. فلنج اسلیپون در مقایسه با گلودار، مقاومت و ارتعاش و قیمت کمتری دارد. استاندارد آن ASME/ANSI B16.5 است.

فلنج ساکت ولد یا سوکتی جوشی (Socket Weld Flange)

اتصال این قطعه به لوله نیز از طریق عملیات جوشکاری صورت می گیرد؛ بنابراین برای اتصال، ابتدا لوله مورد نظر در داخل سوکت فلنج قرار می گیرد؛ سپس آب بندی آن از مرز بیرون لوله و فلنج انجام می شود. این محصول را بر اساس استاندارد ANSI B16.5 در کلاس های 150، 300، 600 و 1500 می سازند.

فلنج لپ جوینت (Lap Joint)

این نوع flange در مواقعی که نیاز به باز و بسته شدن مدام دارد، استفاده می شود. قطر داخلی آن نسبت به قطر خارجی لوله هم سایز، کمی بیشتر است.

فلنج کور (Blind Flange)

انسداد موقت یا دائم در انتهای مسیرهای لوله کشی و دارای فشار توسط این نوع فلنج که تحمل زیادی دارد، انجام می شود. این قطعه را بر اساس استانداردهای API و ASME B16.5 و ASME B16.47 می سازند.

مهم‌ترین مزایا و کاربردهای فلنج چیست؟ فلنج ها همانند بلوک یونولیت و انواع تجهیزات دیگر می‌توانند از مزیت‌ها و کاربردهای متعددی برخوردار باشد و در پروژه‌های مختلفی مورد استفاده قرار بگیرند. از جمله مهم‌ترین مزیت‌های فلنج ها می‌توان به مواردی همچون نصب و استفاده بسیار ساده خصوصاً در اتصالات پایپینگ، عدم نیاز به تخصص و مهارت برای نصب، امکان جداسازی و استفاده چندباره، تعمیر و تعویض ساده و سریع، سرعت بالای نصب و اجرا، تنوع زیاد، قیمت مناسب و … اشاره کرد. از جمله مهم‌ترین کاربردهای فلنج ها می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

استفاده به منظور اتصالات انواع لوله فلزی و تجهیزات پایپینگ استفاده در اتصالات پمپ‌ها، مخازن تحت فشار و … استفاده به عنوان تغییر جنس، تغییر قطر و اندازه لوله‌ها در انواع سیستم‌های تأسیساتی استفاده در اتصال انواع شیرآلات فولادی و فلزی با قابلیت تعمیر آسان و سریع استفاده در پروژه‌هایی که نیازمند جداسازی سیستم‌های لوله‌کشی است استفاده در اتصالات تجهیزات دقیق صنعتی و غیر صنعتی